Long Covid/Post-Covid-syndroom (PCS)C-support
8 november 2024Post-COVID journaal van november 2024; Bron
https://www.c-support.nu/post-covid-jou ... mber-2024/ ..Post-COVID journaal van november 2024 met aandacht voor PEM (post-exertionele malaise) en verder diverse korte nieuwsberichten over o.a. nieuwe Nederlandse onderzoeken, expertisecentra en hyperbare zuurstof. Bekijk hieronder het journaal van november. Liever de tekst lezen? Download hier de integrale tekst van dit journaal.
Dit Post-COVID journaal is gemaakt door het Instituut verantwoord Medicijngebruik (IVM) in samenwerking met C-support en mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van ZonMw..
- Tekst Post-Covid Journaal; Bron
https://www.medicijngebruik.nl/content/ ... 202024.pdf- Video Post-Covid Journaal; Bron
https://www.youtube.com/watch?v=3LpJyCqG154Interessante informatie over
Post-exertionele malaise (
PEM)
..
Specifieke klachtenPost-COVID is een heterogeen ziektebeeld, waarbij veel verschillende symptomen kunnen optreden. In de literatuur zijn meer dan 200 verschillende symptomen beschreven. Deze symptomen kunnen voortkomen of impact hebben op allerlei orgaansystemen. In het journaal van september was uitgebreid aandacht voor dysautonomieën, zoals orthostatische intolerantie en POTS.
In deze editie staat post-exertionele malaise, afgekort
PEM centraal. De aflevering van december zal gaan over het mestcelactivatiesyndroom, afgekort tot MCAS.
PEMPost-exertionele malaise is een vorm van
inspanningsintolerantie. Bij patiënten met PEM leidt inspanning tot het ontstaan of verergeren van klachten. Dit betreft niet alleen lichamelijke inspanning. Ook cognitieve of emotionele inspanning kan de klachten uitlokken. Voorbeelden van klachten die kunnen ontstaan, zijn uitputtende vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn en geheugenproblemen.
De verslechtering kan direct optreden of 12 tot 48 uur na de inspanning. De ernst en de duur van de klachten staan niet in verhouding tot de mate van geleverde inspanning.
Patiënten met post-COVID ervaren PEM als één van de meest invaliderende klachten van het ziektebeeld.
OntstaanHoe PEM ontstaat, is nog niet precies bekend.
Kennis over PEM komt tot nu toe met name uit onderzoek en ervaringen bij mensen
met andere postinfectieuze ziektebeelden, zoals het
Q-koortsvermoeidheidssyndroom,
Post Lyme Syndroom en
ME/CVS. Disfunctie van mitochondriën en endotheel speelt mogelijk een rol. Recent Nederlands onderzoek toont aan dat bij post-COVID-patiënten met PEM diverse afwijkingen in de mitochondriën in het spierweefsel vóórkomen. Ook beperkt herstel van spiervezels lijkt een rol te spelen.
DiagnoseDe diagnosestelling van PEM gebeurt voornamelijk
op basis van een goede anamnese. Sommige richtlijnen adviseren een
inspanningstest of submaximale test als ondersteuning bij de diagnose.
Hieraan zitten echter ook nadelen. De kans groot is dat de test juist PEM in de hand werkt, waardoor patiënten weer verder verslechteren. Met een goede anamnese is de toegevoegde waarde van een dergelijke test beperkt.
Als hulpmiddel bij de anamnese van PEM kunnen behandelaars gebruikmaken van de DSQ-PEM. Dit staat voor DePaul Symptom Questionnaire - Post-Exertional Malaise short form. Deze vragenlijst is ontwikkeld ter ondersteuning bij het stellen van de diagnose van ME/CVS. Bij ME/CVS is PEM ook één van de kernsymptomen. Hoewel het vaak niet nodig is de exacte vragenlijst te gebruiken om PEM te diagnosticeren, kunnen de vragen wel richting geven aan de anamnese. De vragen richten zich bijvoorbeeld op de mate van fysieke en mentale vermoeidheid na minimale inspanning.
BehandelingenDe belangrijkste strategie bij PEM is pacing. Deze strategie is afkomstig uit ervaringen bij patiënten met ME/CVS.
Bij pacing voeren patiënten een activiteit uit in een rustig tempo,
binnen de eigen grenzen en afgewisseld met een rustperiode. Vaak is een ergotherapeut betrokken bij de begeleiding. Het
doel van pacing is om
een betere balans te bereiken en malaise na inspanning te voorkómen.
Hoewel pacing wordt gezien als de gouden standaard bij PEM, is er geen eenduidige definitie of protocol. Diverse richtlijnen geven wel handvatten hoe pacing vorm te geven. Praktische adviezen staan bijvoorbeeld in de richtlijnen van de sportgeneeskunde, ergotherapie en fysiotherapie. De adviezen gaan ervan uit dat patiënten eerst een stabiel niveau moeten bereiken. Vervolgens kunnen patiënten, onder goede begeleiding, geleidelijk en met voldoende rustperiodes werken aan activiteiten binnen hun eigen grenzen.
De mogelijke activiteiten zijn sterk persoonsafhankelijk. Voor ernstig zieke patiënten gaat dit om het hervatten van basale algemene dagelijkse levensverrichtingen. Voor anderen kan dit het hervatten van werk of sportactiviteiten betekenen. Bij langdurige stabiliteit kunnen bij sommige patiënten energiereserves ontstaan. In dat geval kunnen patiënten onder begeleiding eventueel werken aan het heel geleidelijk en rustig uitbreiden van activiteiten.
Bij sommige patiënten geef de hartslag een indicatie van hun persoonlijke grenzen.
Hartslagmonitoring kan dan worden ingezet ter ondersteuning bij pacing..
Het is best opmerkelijk dat
PEM bij de ziekte van Lyme/chronische Lyme ineens en met regelmaat wordt genoemd omdat het jarenlang
door de Lyme patiëntenorganisaties niet werd genoemd en of werd ontkend; Bron
viewtopic.php?f=5&t=2322&start=1210#p30795In herinnering..
Hoe er in
2019 door de Lymevereniging en de oud-voorzitter over de
ziekte me/cvs en de
ziekte van Lyme en over
PEM werd gedacht.
11 oktober 2019: ‘Geen Lyme, maar chronische vermoeidheid’; Bron
https://www.meerovermedisch.nl/article/ ... moeidheid/..Overigens is Verdult het evenmin eens met de bewering van de Britse infectieziekten-deskundigen dat er een sterke overeenkomst zit tussen de klachten bij Lyme en het chronisch vermoeidheidssyndroom. Fred Verdult: ,,Zelfs een geringe inspanning als het nemen van een douche kan voor een CVS-patiënt gelijk staan aan het lopen van een marathon, waarvan hij of zij vaak dagen moet bijkomen. Dát soort extreme klachten hoor ik niet bij Lyme terug.”..
Voor mij blijft het verrassend dat
PEM en
Pacing door C-support steeds worden genoemd en is dat erkenning en herkenning!! Bij mij is
PEM (Post-exertionele malaise) waar ik reeds jarenlang mee te maken heb
(dat door menig huisarts of medisch specialist niet serieus werd genomen en lacherig over werd gedaan;
terwijl de uitslagen van het bloedonderzoek en de testen (o.a. fietstesten/inspannings-testen) bij het CVS/ME Medisch Centrum én van het AMC Metabole ziekten duidelijk aangaven dat er iets goed mis was met onder andere
de spieren en
de belastbaarheid van het lichaam) een
blijvende beperking geworden waar ik elke dag rekening mee moet houden en een aangepast leven leiden noodzakelijk is.
De
belastbaarheid van het lichaam was erg slecht en er werd mij door de ME arts dringend geadviseerd om
pér direct te gaan stoppen met bewegen, lichte training in de sportschool omdat daarmee doorgaan tot
ernstige gevolgen (
verdere onherstelbare spierschade en spierzwakte, en 100% bedlegerig kunnen worden) zou gaan leiden. Ik heb de duidelijke uitslagen serieus genomen en het dringende advies van de arts opgevolgd. De duidelijke uitslagen van de fietstesten/inspanningstesten én van het bloedonderzoek werden echter door de arboartsen, de bedrijfsartsen en de verzekeringsartsen van het UWV van tafel geveegd en werd een traject GET (dit is fysiotherapie waarbij je steeds je activiteit moet verhogen ook al verergeren de symptomen) voorgesteld. Dat heb ik geweigerd!!! Het
gevolg was: naast het verliezen van de gezondheid een stressvolle en zware juridische strijd moeten voeren met het UWV en het verliezen van baan&inkomen.
Met het aanleren van
Pacing in het verleden bij een Ergotherapeut en een Fysiotherapeut is het mogelijk geworden om de grenzen van
de belastbaarheid van het lichaam (het blijven bewaken van de lichamelijke en geestelijke grenzen) goed te kunnen blijven bewaken.
Pacing is een zelfhulp strategie (géén therapie) die patiënten helpt om te leren
zuiniger om te gaan met hun energie door het bij jouw lichaam passende activiteiten niveau en de optimale hoeveelheid rust te vinden. Pacing is géén manier om via een schema activiteiten op te bouwen en uit te breiden. Het is het zoeken naar de juiste balans. Daarbij kan het zijn dat je voorzichtig wat kunt gaan opbouwen maar ook dat je flink moet snoeien in je activiteiten zodat je meer rust kunt inbouwen.
Interessant is ook dat de (voor mij bekende)
DePaul Symptom Questionnaire - Post-Exertional Malaise short form van Professor Jason; Bron
https://csh.depaul.edu/about/centers-an ... sures.aspx wordt genoemd! Daar zullen veel huisartsen, medisch specialisten, fysiotherapeuten en andere zorgverleners in Nederland waarschijnlijk tot op heden (nog) niet van hebben gehoord.
Ook ben ik blij dat er wetenschappelijke onderzoeken zijn en worden gestart over
PEM! en ben ik erg benieuwd naar de
resultaten van die onderzoeken en hoop ik dat het in de nabije toekomst voor de (nieuwe) patiënten allemaal een stuk beter gaat worden!; Bron
viewtopic.php?f=5&t=2322&start=1210#p30799 en Bron
https://www.zonmw.nl/nl/nieuws/honoreri ... post-covid'De weg naar begrip van PEM in post-Covid'; Bron Bron
https://www.zonmw.nl/nl/nieuws/honoreri ... post-covid..De weg naar begrip van PEM in post-Covid
Dossiernummer: 11080022410011
Projectleider en penvoerder: Leo Koenderman
Organisatie: Universitair Medisch Centrum Utrecht
Veel COVID patiënten herstellen niet volledig en ontwikkelen post-COVID met veelal post-exertionele malaise (PEM). Sommige post-COVID patiënten kunnen zelfs niet naar een zorginstelling komen. Hiervoor gaat dit project de diagnostiek bij de patiënt thuis organiseren (point-of-care/PoC) met diagnostische hardware in een bus. Omdat het immuunsysteem en metabolisme een belangrijke rol spelen worden deze onderzoeksvragen bestudeerd in de meest ernstige patiënten in aan- en afwezigheid van PEM: 1. Wordt ernstige post-COVID veroorzaakt door een afwijkende immuun- en/of metabole respons? 2. Is een PEM gemedieerd door een behandelbare ontstekings- of metabole respons? 3. Kan PoC immuun/metabole profilering bijdragen aan post-COVID zorg? Het valt te verwachten dat de meest ernstige patiënten het hoogste diagnostische signaal zullen hebben. Hierdoor zal het project de grootste kans maken om kenmerken van ernstig post-COVID en PEM te identificeren en toe te gaan passen als objectieve markers..
'Van ziek tot zieker: een beter begrip van het ontstaan van post-exertionele malaise in post-Covid'; Bron Bron
https://www.zonmw.nl/nl/nieuws/honoreri ... post-covid ..Van ziek tot zieker: een beter begrip van het ontstaan van post-exertionele malaise in post-Covid
Dossiernummer: 11080022410019
Projectleider en penvoerder: Rob Wust
Organisatie: Vrije Universiteit Amsterdam
Veel patiënten met post-COVID hebben last van post-exertionele malaise (PEM) wat hun bijdrage aan de samenleving ernstig belemmert. Spierfunctie is verslechterd in patiënten met post-COVID na PEM. Spieren bestaan uit spiervezels, haarvaten, immuun-, vet- en bindweefselcellen, maar de invloed van post-COVID en acute inspanning op de functie van al deze celtypes is nog onduidelijk. Hierdoor is niet mogelijk de oorzaak van PEM te achterhalen. In dit translationele project wordt de cellulaire oorzaak van spierpijn en spiervermoeidheid tijdens PEM onderzocht met geavanceerde biomedische technieken. Het project onderzoekt de acute reactie op fysieke inspanning in post-COVID om de invloed van bloed, immuuncellen en het centrale zenuwstelsel op het ontstaan van PEM symptomen beter te begrijpen. Dit onderzoek zal bijdragen aan ontwikkeling van diagnostische testen voor PEM, en aanknopingspunten bieden voor interventies om de fysieke capaciteit van patiënten te verhogen en de PEM duur te verkorten..