Zorg.nu: Bacteriofagen - een alternatief voor antibiotica?

[Roxy]

NPO 1 MaxVandaag
7 maart 2017
Antibioticaresistentie http://www.maxvandaag.nl/sessies/themas ... sistentie/

Antibioticaresistentie

Om de opkomst en verspreiding van multiresistente bacteriën tot stilstand te brengen is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een campagne gestart. De slogan is: Ook ik zet mij in tegen antibioticaresistentie – Daar wordt iedereen beter van. De campagne is in eerste instantie gericht op professionals in de zorg, maar wat houdt dit voor ons in? Dokter Ted van Essen legt uit.

Antibioticum penicilline

De Britse arts Alexander Fleming ontdekt in 1928 bij toeval het eerste antibioticum penicilline. Hij deed onderzoek naar de stafylokokbacterie en zag dat in de buurt van een schimmel die per ongeluk in het kweekglaasje was gekomen, alle bacteriën dood waren. Dat was een doorbraak in de strijd tegen bacteriële infectieziekten. Dodelijke infectieziekten konden op een eenvoudige manier en met weinig bijwerkingen bestreden worden.

Het gebruik van antibiotica neemt tijdens en na de Tweede Wereldoorlog een vlucht. Antibiotica worden vanaf dat moment grootschalig ingezet, voor ernstige maar ook voor minder ernstige aandoeningen, als een soort aspirientje. De gedachte is: baat het niet, dan schaadt het ook niet. Maar het kan wél schaden, alleen al door bijwerkingen en de eventuele allergie. Maar nog veel belangrijker: een antibioticum doodt niet alleen de slechte bacteriën, de ziekteverwekkers, maar ook de goede bacteriën, en dat zijn de meeste.

De goede lijden onder de kwade

Bacteriën zijn vaak nuttig. Bijvoorbeeld in onze darmflora. Die breken voedingsvezels af en produceren vitamine K. Deze bacteriën lijden onder het gebruik van antibiotica. Wanneer een kuur niet wordt afgemaakt, omdat men zich al beter voelt of omdat het te duur wordt gevonden, of als de dosering te laag was, kunnen de slechte bacteriën juist de overhand krijgen. De slechte bacteriën die tot dat moment nog hebben overleefd, kunnen beter tegen het middel en krijgen dan de kans zich te vermeerderen. Op deze manier kunnen bacteriën stapje voor stapje resistent worden tegen een antibioticum.

Een ander probleem is dat in veel landen antibiotica vrij verkrijgbaar zijn, zonder doktersrecept. Het wordt ook nogal eens voorgeschreven bij virusinfecties zoals griep, maar daarvoor helpt een antibioticum niet. Een andere grootverbruiker was de veehouderij. Hier wordt het ingezet niet eens om zieke dieren beter te maken, maar preventief, bij gezonde dieren. Daar was Nederland jarenlang koploper in, maar de laatste jaren is het antibioticagebruik in de veehouderij in ons land met 58% afgenomen. Dat is maar goed ook, want via antibioticaresten in bijvoorbeeld het vlees van dieren kan ook ons voedsel bijdragen aan een toename van het aantal resistente bacteriën.

Smalspectrum versus breedpectrum

Wanneer een patiënt lijdt aan een bacteriële infectie kan een ‘breedspectrum’ antibioticum worden geven. Dat werkt tegen veel soorten en geeft sneller resistentie. Een arts geeft bij voorkeur een ‘smalspectrum’ antibioticum. Dat werkt tegen een specifieke bacterie. Daarvoor moet de bacterie worden geïdentificeerd, maar wordt er ook een ‘gevoeligheidsbepaling’ verricht. Daarbij wordt een geschikte voedingsbodem beënt met de bacteriestam die getest wordt. Voor elke bacteriesoort worden de beste voedingsbodem en omstandigheden gekozen, zodat de bacterie optimaal kan groeien. Vervolgens worden op die voedingsbodem antibioticatabletten gelegd die in principe werkzaam zouden moeten zijn. Rond die tabletten ontstaat een zone waarin de bacteriën niet groeien. Hoe breder die zone hoe gevoeliger de bacterie is voor het antibioticum. Als de bacterie doorgroeit tot áán het tablet, dan is hij duidelijk resistent. Zo’n test wordt een antibiogram genoemd. Resistente bacteriën worden vaak aangegeven met onheilspellende afkortingen: MRSA, ESBL of VRE.

Daar wordt iedereen beter van

De campagne Ook ik zet mij in tegen antibioticaresistentie – Daar wordt iedereen beter van is vooral gericht op huisartsen, apothekers, medisch specialisten, tandartsen en ook dierenartsen. Zij kunnen hun digitale handtekening zetten tegen de groei van antibioticaresistentie. Het doel is halvering van het aantal infecties dat veroorzaakt wordt in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Dat zijn risicovolle plaatsen voor het ontstaan en verspreiden van resistente bacteriën. Daarnaast minimaal 50% minder gebruik van onjuist voorgeschreven antibiotica, en meer internationale samenwerking op dit gebied. Dat is hard nodig. Onlangs heeft ook de Verenigde Naties een wereldwijde oproep gedaan om op zoek te gaan naar een nieuw medicijn tegen 12 ‘superbacteriën’, die inmiddels resistent zijn voor antibiotica en dodelijke infecties kunnen veroorzaken in de bloedbaan, longen, hersenen en urinewegen.

De campagne 'Ook ik zet mij in tegen antibioticaresistentie – Daar wordt iedereen beter van' (VWS) http://www.daarwordtiedereenbetervan.nl/

Wat doet de overheid tegen antibioticaresistentie? https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpe ... esistentie

Wereldgezondheidsorganisatie: snel nieuwe medicatie nodig tegen resistente bacteriën http://www.maxvandaag.nl/sessies/themas ... bacterien/

[Roxy]

Zorg.nu
28 februari 2017
WHO: maak vaart met ontwikkelen antibiotica tegen resistente bacteriën http://zorgnu.avrotros.nl/nieuws/detail ... bacterien/

WHO: maak vaart met ontwikkelen antibiotica tegen resistente bacteriën

Er moet vaart worden gezet achter de ontwikkeling van nieuwe antibiotica om bacteriën te bestrijden die resistent zijn geworden voor veel geneesmiddelen. Dat stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die overheden oproept in actie te komen.

'Als we het alleen overlaten aan vrijemarktpartijen, worden de nieuwe antibiotica die we het dringendst nodig hebben niet op tijd ontwikkeld', zei een woordvoerster van de WHO maandag in een telefonisch gesprek met journalisten. Ze waarschuwde dat antibioticaresistentie 'alarmerende proporties' heeft bereikt.

Schippers wil miljoenen uittrekken

Steeds meer bacteriën worden ongevoelig voor antibiotica. Eenvoudig te genezen ziektes kunnen daardoor weer levensbedreigend worden. De Nederlandse minister Edith Schippers (Volksgezondheid) kondigde eind vorig jaar al aan miljoenen te willen uittrekken voor onderzoek naar nieuwe antibiotica.

[Roxy]

RD Reformatorisch Dagblad
27 februari 2017
WHO: maak haast met ontwikkeling antibiotica http://www.rd.nl/vandaag/buitenland/who ... -1.1378694

WHO: maak haast met ontwikkeling antibiotica

Er moet vaart worden gezet achter de ontwikkeling van nieuwe antibiotica om bacteriën te bestrijden die resistent zijn geworden voor veel geneesmiddelen. Dat stelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die overheden oproept in actie te komen.

De WHO heeft voor het eerst een lijst gepubliceerd met twaalf soorten bacteriën die het grootste gevaar vormen voor de mensheid. Volgens de VN-organisatie hebben artsen snel geen mogelijkheden meer om bepaalde bacteriële infecties te behandelen en moeten er met spoed nieuwe medicijnen worden ontwikkeld.

Op de lijst staan bacteriën die voor veel antibiotica ongevoelig zijn, waaronder salmonella en de staphylococcus aureus-bacterie. Bovenaan de lijst staat de acinetobacter baumannii, een ziekenhuisbacterie die ziektes kan veroorzaken als een longontsteking of wondinfecties.

„Als we het alleen overlaten aan vrijemarktpartijen, worden de nieuwe antibiotica die we het dringendst nodig hebben niet op tijd ontwikkeld”, zei een woordvoerster van de WHO maandag in een telefonisch gesprek met journalisten. Ze waarschuwde dat antibioticaresistentie „alarmerende proporties” heeft bereikt.

Steeds meer bacteriën worden ongevoelig voor antibiotica. Eenvoudig te genezen ziektes kunnen daardoor weer levensbedreigend worden. De Nederlandse minister Schippers (Volksgezondheid) kondigde eind vorig jaar al aan miljoenen te willen uittrekken voor onderzoek naar nieuwe antibiotica.

Lijst bron 'WHO publishes list of bacteria for which new antibiotics are urgently needed' http://www.who.int/mediacentre/news/rel ... needed/en/

[Roxy]

Zorg.nu
21 maart 2017
Eerste Nederlandse leven gered met bacteriofagen https://zorgnu.avrotros.nl/nieuws/detai ... eriofagen/

Eerste Nederlandse leven gered met bacteriofagen

In het Militair Hospitaal Koningin Astrid in België is voor het eerst met behulp van bacteriofagen het leven gered van een Nederlander. Dinsdagavond besteedt Zorg.nu hier aandacht aan. De 61-jarige Bart Vissers uit Valkenburg kreeg na een operatie aan zijn darmen langdurig antibiotica en raakte volledig resistent. Vissers raakte vier maanden geleden comateus, waarna behandelend arts Serge Jennes over is gegaan op een behandeling met bacteriofagen.

Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën te lijf gaan. Per bacterie kan een faag ontwikkeld worden in het laboratorium. Voor de behandeling van Bart Vissers moest de arts zich beroepen op artikel 37 van het Verdrag van Helsinki, waarin staat dat er, met toestemming van de patiënt, experimentele medicijnen mogen worden toegediend als er geen enkel ander middel meer werkt. Het bericht over de eerste behandelde Nederlander komt nu pas naar buiten, omdat de behandelend artsen eerst zeker wilden zijn van het herstel van de patiënt.

Leven gered

'Fagen hebben zijn leven gered', zegt zijn behandelend arts Serge Jennes over Bart Vissers. 'Ik was verrast dat hij zo snel herstelde.' Bart Vissers ligt nog steeds in het ziekenhuis, maar hij is buiten levensgevaar. De faag was gekweekt in het laboratorium van het Militair Hospitaal Koningin Astrid.

WHO: 'alarmerende proporties'

Bacteriën raken niet resistent voor fagen, maar wel voor antibiotica. Ieder jaar sterven wereldwijd 700.000 mensen aan antibioticaresistentie. De WHO (De Wereldgezondheidsorganisatie) waarschuwt dat het alarmerende proporties heeft bereikt. Recent onderzoek wijst uit, dat als we niets doen, er in 2050 wereldwijd 10 miljoen mensen zullen sterven aan antibiotica resistentie.

Georgië

Het Militair Hospitaal Koningin Astrid werkt samen met de Eliava kliniek in Georgië. Daar hebben ze bijna 100 jaar ervaring met fagen, die daar gewoon in de apotheek te krijgen zijn. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt voor een oor, keel of blaasontsteking. Begin twintigste eeuw werden de bacteriofaag en de antibiotica ongeveer tegelijk ontdekt. Antibiotica leek toen een beter geneesmiddel, omdat één medicijn heel veel verschillende soorten bacteriën kan doden. Een bacteriofaag is een klein virus dat maar tegen één soort bacterie werkt. Doordat in de voormalige Sovjet-Unie moeilijk aan antibiotica te komen was, bleef men daar fagen gebruiken en doorontwikkelen. De Eliava kliniek in Georgië heeft zich hierin gespecialiseerd.

[Fiberboy]

Het gebruik van faagen wat in nederlandnog ongebruikelijk is blijkt in andere landen veel oplossingen te bieden voor antibiotica resistentie

Zou dit iets tegen lyme kunnen zijn?

Groet
Clemens

[AngryLymie]

Zou dit iets tegen lyme kunnen zijn?

Ik zou niet weten waarom niet. Het klinkt veelbelovend, maar het zal in Nederland wel weer tientallen jaren duren voordat farmaceuten hun inkomsten uit antibiotica willen opgeven. Ze zullen hun lobby bij de overheid gebruiken om dit type behandeling zo lang mogelijk buiten de deur te houden (terwijl er in België al op kleine schaal geproduceerd wordt, hoor je in dit programma hoe terughoudend de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie is). En dus zal het wel weer heel lang duren voordat bacteriofagen in Nederland toegepast gaan worden. Wel heel interessant:

http://www.uitzendinggemist.net/aflevering/385793/Zorg.nu.html

Het item start vanaf 20:00 minuten.

[Roxy]

Phage Therapy Center Georgia http://www.phagetherapycenter.com/pii/P ... tatic_home

What infections / conditions are not treatable with phage therapy? http://www.phagetherapycenter.com/pii/P ... language=0

There are a number of pathogens for which there are currently no therapeutic phage preparations available; the list includes:
Mycobacterium (all species, including tuberculosis)
Clostridium difficile
Citrobacter
Borrelia burgdorferi (Lyme Disease)

[Roxy]

DWDD
20 oktober 2017
Antoinette Hertsenberg over de bacteriofaag https://dewerelddraaitdoor.bnnvara.nl/media/378365

Na klimaatverandering en massale insectensterfte bestaat nog een groot gevaar voor de wereld waarin wij leven: resistente bacteriën. Door massaal gebruik van antibiotica zijn steeds meer bacteriën juist opgewassen tegen die antibiotica. Oplossing: een bacteriofaag, kortweg faag. Een klein virus dat alleen een specifieke bacterie infecteert. Antoinette Hertsenberg maakte er een uitzending over in het kader van het programma ‘Dokters van morgen’.

Borrelia bacterie (ziekte van Lyme) waar nog geen faag voor is gevonden wordt ook nog genoemd.

[Roxy]

Zorg.nu
21 maart 2017
Bacteriofagen: een alternatief voor antibiotica? https://zorgnu.avrotros.nl/uitzendingen ... tibiotica/

Wat als een gewone antibioticakuur voor bijvoorbeeld blaasontsteking niet meer helpt? Of als je dood kan gaan door een simpele infectie? Of als je niet meer een gewone heupoperatie kunt doen zonder gevaar op een levensgevaarlijke complicatie? Ziekmakende bacteriën hebben altijd antibiotica als tegenstander gehad. Maar dit middel lijkt bijna uitgewerkt. Met als reden dat bacteriën resistent raken.

Antibioticaresistentie staat in de top drie van de meest zorgelijke ontwikkelingen in de wereld. Wereldwijd sterven 700.000 mensen per jaar aan infecties waar geen middel meer voor is. De WHO, de World Health Organisation, roept op tot actie.

In Nederland hebben we bijvoorbeeld last van de beruchte ziekenhuisbacterie MRSA. Deze Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus hebben we in Nederland nog goed in de hand omdat ziekenhuizen in Nederland erg op de verspreiding en hygiëne letten. MRSA slaat toe als de weg naar de binnenkant van het lichaam wordt vrijgemaakt, zoals op de operatietafel of als je een infuus hebt.

Maar professor dr. Jan Kluytmans, microbioloog en infectiepreventiespecialist, zegt: 'Bacteriën houden zich niet aan grenzen. Ze kunnen zich verspreiden omdat mensen ze meenemen uit het buitenland. Ziekenhuizen en instellingen zijn daarom waakzaam als het gaat om mensen die met infecties uit het buitenland komen, bijvoorbeeld een land als Griekenland waar resistentie uitgebreid voorkomt. Deze patiënten worden in quarantaine geplaatst als ze een ziekenhuis binnenkomen of ze worden getest of er resistente bacteriën zijn.'

Antibiotica zonder doktersrecept

In China of India is het probleem nog veel groter. Daar lopen veel mensen rond met bacteriën waar al niets meer tegen bestand is. Dit komt omdat mensen antibiotica massaal zonder recept kunnen krijgen en ze volstrekt oncontroleerbaar gebruiken. Met als gevolg dat ze daar nu vaak niet meer werken. Ook doen boeren daar in vee- en pluimveehouderij goedkoop aan infectiebestrijding door ruimhartig antibiotica aan het veevoer te voegen. In Nederland wordt antibioticagebruik in dierenvoer al jaren aan banden gelegd. Ook zijn artsen hier heel terughoudend met het voorschrijven van antibiotica om resistentie tegen te gaan.

Tot zover de vrees

Aan het voorkomen van resistentie wordt al jaren hard gewerkt. Nieuwe medicijnen worden ontwikkeld, oude antibiotica weer opgekrikt en bacillen bestudeerd.

In alle projecten van Nederlandse bodem heeft één optie nog geen plek gekregen. Dit is het behandelen van resistente patiënten met de zogenaamde bacteriofaag. Een bacteriofaag is een virus dat bacillen kapotmaakt en zich niets aantrekt van de resistentie van een bacil. Het organisme laat de zieke bacil exploderen. Door zijn DNA te injecteren in de bacil blaast de faag deze als het ware op. Fagen zijn in natuurlijke balans met de bacteriën die in ons lichaam leven. Ze zijn overal te vinden en op maat te kweken. Bij elke bacterie is een faag te vinden die de bacterie kan laten exploderen.

Experimenteel middel toedienen

In het militair hospitaal Koningin Astrid in Brussel is dr. Jean Paul Pirnay hoofd van het fagenlab. Hij produceert fagen voor mensen die aan het eind van hun latijn zijn. Antibiotica werken niet meer voor deze patiënten. Hij gebruikt hierbij de verklaring van Helsinki (artikel 37) die het toestaat met goedkeuring van de patiënt een experimenteel medicijn toe te dienen wanneer niets anders meer helpt. Zo produceerde hij ook fagen voor Bart Vissers die door doorligwonden de gevaarlijke Pseudomonas bacterie opliep. Hij kon geen antibioticakuur meer verdragen en dreigde te sterven. Hij had al maanden kuren achter de rug. Dr. Serge Jennes, hoofd Brandwondencentrum diende hem als laatste redmiddel een fagenkuur toe. De Pseudomonasbacterie verdween. De Belgische minister van Volksgezondheid heeft onlangs toestemming gegeven om apotheken in België ook fagen te laten verstrekken. Dr. Pirnay kan ze in zijn lab ontwikkelen, in eerste instantie voor 'hopeloze gevallen' en voor gecontroleerde studies. Als deze applicaties succesvol zijn, dan hoopt Pirnay dat de industrie deze fagen op grotere schaal zal produceren.

Meest uiteenlopende kwalen

Het Eliava instituut in Georgië is al sinds de jaren twintig van de vorige eeuw met deze techniek bezig. Het instituut in Tblisi is in 1923 opgericht. Het is daar heel normaal om voor een fagenbehandeling te kiezen. De wachtkamer zit vol met Georgiërs met de meest uiteenlopende kwalen. Maar sinds een paar jaar komen er ook vanuit Amerika, Frankrijk, India, Zwitserland en zelfs uit Uruguay patiënten die als laatste redmiddel voor een fagentherapie kiezen. Zij komen uit landen waar antibioticagebruik buitensporig is en resistentie daardoor ook.

Pranav Johri is een Indiase man die in India niet meer behandeld kan worden voor zijn prostaatontsteking. Een speciale voor hem geprepareerde faag heeft hem voor de helft van zijn klachten afgeholpen. Deze week is hij in Tblisi in het Eliava instituut voor een nieuwe kuur.

'Farmaceuten zijn huiverig om te investeren'

In Nederland zijn we nog niet zo ver met fagen. En hoe komt dat? 'Farmaceuten zijn tot nu toe huiverig om te investeren in de ontwikkeling van fagen', zegt Universitair hoofddocent Stan Brouns van TU Delft. Hij heeft een lab waar hij fagen kweekt. Hij vindt dat fagen meer aandacht verdienen. Er gaat nog geen overheidsgeld naar de ontwikkeling van fagen als oplossing voor resistentie. 'Onterecht', zegt Brouns. 'Fagen hebben veel voordelen'. Toch vindt ook hij dat er naast fagen ook nieuwe vormen van antibiotica moeten komen. 'Niet alle problemen met resistentie kunnen door fagen opgelost worden'.

[Roxy]

De Kennis van Nu
NTR NPO2
10 november 2016
Superefficiënte bacteriekiller https://www.npo.nl/de-kennis-van-nu/28- ... ON_1263065

Bacteriofagen zitten overal: op de tafel, in de sloot, in onze darmen. Het zijn minuscule virussen die heel gericht bacteriën kunnen doden. Mogelijk bieden zij een oplossing voor het toenemende gevaar van antibioticaresistentie bij patiënten, maar ook in de landbouw, veeteelt en voedselveiligheid. De Kennis van Nu onderzoekt waarom dit wondermiddel al niet toegepast wordt. Wanneer een patiënt met een bacteriële infectie echt niet meer reageert op antibiotica, is de bacteriofaag mogelijk een laatste redmiddel.